Op een zomerse dag ben ik op weg naar Nora, pedagogisch medewerker bij een kinderdagverblijf. Als ik het park inloop, zie ik haar al snel zitten. Het is prachtig weer en de pedagogisch medewerkers zijn met de groep het park ingegaan. Er heerst een fijne sfeer. Een paar kinderen en een pm’er staan op één been en doen elkaar na, dreumesen drentelen daar omheen, twee baby’s liggen op de rand van een kleed aan het gras te friemelen. “Daar word ik blij van: baby’s en kinderen de ruimte en aandacht geven die ze nodig hebben en hen zien ontwikkelen.” Nora kijkt en geniet.
Zie jezelf in actie
Elk kind heeft behoefte aan oprechte belangstelling, persoonlijke interesse,
relaties met anderen. Kortom, aan een veilige opvoedingsomgeving. Dit blijken
steeds weer belangrijke uitgangspunten in de ontwikkeling van kinderen. Een
goed contact is de basis. Kinderen groeien en bloeien als ze een goede relatie
hebben met opvoeders. Ze hebben volwassenen nodig die zich kunnen verplaatsen
in wat ze voelen, denken en oprecht belangstelling tonen voor waar hun
interesse naar uit gaat. Gezien en gehoord worden, oog en oor voor elkaar
hebben daar gaat het om.
Maar hoe doe je dat in de groep? Hoe verdeel je je aandacht zo dat je ruimte
hebt voor ieder kind? Communicatie is hier voor het sleutelwoord: door bewust
en effectief gebruik te maken van verbale en non-verbale communicatie wordt het
contact verdiept en kun je je beter verplaatsen in wat het kind denkt en voelt.
Vergroot hierbij de communicatieprincipes uit: Wat zie je aan contactinitiatieven,
signalering, bevestiging, uitwisseling, beurten maken, verdieping en afsluiten?
In de coaching trajecten die ik geef – volgens de methode ‘Communicatie en
Interactie is meer dan samen praten en spelen’ – gebruik ik altijd video om dit
in beeld te brengen. Tijdens het analyseren van beelden worden de pedagogisch
medewerkers geïnspireerd om te kijken, te observeren en om verdieping te geven
aan de activiteiten die zij met de kinderen uitvoeren. Zij krijgen de juiste
focus mee: Waarom doe je wat je doet? Wat wil je bereiken met de kinderen? Hoe
zien jouw interactievaardigheden eruit?
Practice what you preach
Van pedagogisch medewerkers wordt verwacht dat zij continu mogelijkheden
bieden, veiligheid creëren en de kinderen zelf oplossingen laten bedenken. Maar
wat van pm’ers verwacht wordt, is tegelijkertijd precies wat zij zelf nodig
hebben. Wanneer je als organisatie wil dat jouw pedagogisch medewerkers een
groep creëren waarin elk kind zich optimaal kan ontwikkelen, moet je de pm’ers
ook de ruimte geven om zich optimaal te ontwikkelen.
Dat betekent dat de communicatieprincipes uit de training niet alleen heel belangrijk zijn voor pedagogisch medewerkers. Ze zijn minstens zo belangrijk voor hun managers. Ben je manager van een kinderopvang, stel jezelf dan eens de vragen: Waarom doe jij wat je doet? Wat wil je bereiken met jouw team? En welke interactievaardigheden zet jij daarvoor in? Waar de medewerker de verkenning, verdieping en verrijking in kan zetten door te kijken naar de communicatie, kun je als manager deze principes ook inzetten en zo je pedagogische visie uitvoeren: Practice what you preach!
Ga het gesprek aan met en toon belangstelling in jouw teamleden. Kijken, wachten en luisteren zijn daarbij kernwoorden: aandacht hebben voor de ander. Ik vraag pm’ers in de coaching trajecten vaak hun zinnen te beginnen met “Ik zie dat…”. Voordat zij deze zin kunnen invullen, moeten ze eerst goed naar de kinderen kijken. Wat doen ze, wat houdt ze bezig, waar zit de verwondering? Door woorden te geven aan wat je ziet, wordt je gedwongen eerst goed te kijken. Ook als manager. Want wát zie je eigenlijk? Wat houdt een pedagogisch medewerker bezig? Als je dat gezien hebt kun je het benoemen en aansluiting vinden.
Je gezien en gehoord voelen geeft namelijk zóveel energie. Met die energie gaat de pedagogisch medewerker de groep weer op en dat zie je terug in de sfeer.
Ruimte biedt mogelijkheden
Terug naar Nora. Na een uur observatie en coaching loop ik samen met haar en de rest van de groep terug naar de locatie. Ik geniet van de gemoedelijke wandeltocht met de kleine kinderen: even stil staan bij een plasje water en samen een liedje zingen. En ik geniet van Nora’s betrokkenheid.
“Zelf kritisch denken in plaats van gehoorzaam volgen, dat vindt onze organisatie belangrijk. En daar krijgen wij als pedagogisch medewerker veel ruimte voor” vertelt Nora mij enthousiast. Het is overduidelijk dat zij plezier heeft in haar werk. Plezier dat ontstaat door de ruimte die ze krijgt om eigen initiatieven uit te voeren. Daarmee wordt haar intrinsieke motivatie extra gevoed. Het plezier zie je ook terug in de sfeer in de groep en de aandacht voor de kinderen.
“Wij creëren zelf veel mogelijkheden en laten kinderen zelf oplossingen bedenken. Zo zetten wij – met elkaar – in op het bieden van uitdaging voor de kinderen!”